Прокрутка вверху
ул. Сурганова, 1, корп. 2, г. Минск, Республика Беларусь

Кухаронак Татьяна Ивановна

ведущий научный сотрудник отдела народоведения
Института искусствоведения, этнографии и фольклора имени Кондрата Крапивы,
кандидат исторических наук, доцент
Тел.: +(375) 17 270-29-24
E-mail: tanjakuharonak@yandex.ru

Родилась 7 августа 1954 года в д. Клинок Червенского района Минской области. В 1981 г.  окончила филологический факультет Белорусского государственного университета имени В.И.Ленина, а в 1988 г. – аспирантуру Института искусствоведения, этнографии и фольклора имени К.Крапивы АН БССР и защитила кандидатскую диссертацию «Родинная обрядность белоруссов : историко-этнографическое  исследование» по специальности  07.00.07  — этнография, этнология, антропология    (научный руководитель – д.и.н., член-корреспондент АН БССР Бондарчик В.К.).

 С 1971  г. работает в Институте искусствоведения, этнографии и фольклора имени К.Крапивы НАН Беларуси.  Занимает должность ведущего научного сотрудника отдела народоведения.

В 2016 – 2020 гг.  в соответствии с плановым заданием  “Современные этнические традиции Республики Беларусь” работала над изучением современного состояния традиционной календарной обрядности белорусов, характера и динамики структурно-функциональных изменений в государственных праздниках, направления трансформационных процессов в общереспубликанских и неофициальных гражданских праздниках, тенденций развития профессиональных праздников и их влияния на современные этнические традиции, процессов трансформации и специфики городской и сельской праздничной обрядовой культуры в Республике Беларусь.

С 2021 г. для выполнения НИР отдела народоведения «Развитие национальной идентичности этнических общностей Республики Беларусь» разрабатывает тематические разделы по изучению традиционных праздников и обрядов как системообразующей составляющей национальной идентичности этнических общностей Республики Беларусь.

Помимо плановых заданий участвовала в разработке проекта  Белорусского республиканского фонда фундаментальных исследований (БРФФИ) № Г18РА — 011 «Разнообразие культурных традиций в духовном наследии Беларуси и Румынии» (2018 – 2020 гг.). Являлась руководителем проекта БРФФИ  № Г15Р — 017  «Адаптивные механизмы культуры русско-белорусского пограничья: судьба народной традиции в меняющемся мире» (2015 – 2017 гг.).     С 2023 г. участвует в выполнеиии проекта БРФФИ  № Г23ИП-034 “Сямейная памяць беларусаў: народныя традыцыі і спосабы захавання (ХІХ – пачатак ХХІ ст.)”  (научный руководитель – Грунтов С.В.).

В рамках сотрудничества с Министерством культуры участвовала в разработке научной концепции и методики визуальной репрезентации белорусских народных календарных, семейных праздников и обрядов и внедрения в социальную практику аудиовизуальной информации. Всего снято 12 видеофильмов: “Эй, гуляю я”  (1996 г.), “Калядныя цары” (1997 г.), “Зажынкі. Дажынкі” (2001 г.), “Сёмуха” (2003 г.),   “Шчодры вечар” (2004 г.), “Мікола зімовы” (2004 г.), “Масленіца” (2005 г.),  “Купалле” (2005 г.), “Вялікдзень”  (2006 г.),  “Дзяды. Радаўніца” (2006 г.), “Юр’я”  (2007 г.), “Тры каралі. Вадохрышча” (2011 г.).

Участвовала в разработке научного обоснования серии памятных монет, подготовке аналитических и иллюстративных материалов для их изготовления для Национального Банка Республики Беларусь по темам: «Традиционные календарные праздники и обряды белорусов» (2004 г.); «Семейные традиции славян» (2010 г.).

Награды

Является лауреатом государственной премии «За духоўнае адраджэнне» 2008 года»; награждена Почетной Грамотой Министерства культуры Республики Беларусь «За многолетнюю научную, педагогическую и творческую деятельность в области культуры, искусства и в связи с 50-летием ИИЭФ НАН Беларуси», 31.05.2007 г. (Приказ Министерства культуры № 46-у от 31.05. 2007 г.); Нагрудным знаком  «За вклад в развитие культуры Беларуси». (Приказ Министра культуры Республики Беларусь № 10-у от 24 января 2012 г., свидетельство № 901); имеет благодарность Председателя Президиума НАН Беларуси В.Г. Гусакова “За шматгадовую плённую навуковую і творчую дзейнасць, значны асабісты ўклад у папулярызацыю традыцыйнай культуры беларусаў” (2017 г.); благодарность Министерства культуры за высокопрофессиональную подготовку экспертных заключений по элементам нематериального культурного наследия (2019 г.);  награждена Дипломом и медалью Х Республиканского фестиваля фольклорного искусства “Берагіня” (2018 г.);  является лауреатом премии Национальной академии наук Беларуси 2022 г. за комплекс работ «“Народнапаэтычная спадчына як крыніца развіцця маральнай свядомасці і патрыятызму «, присуждена постановлением Президиума Национальной академии наук от 7 декабря 2022 г., № 49; награждена “Почетной грамотой Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы НАН Беларуси за большие достижения в научной деятельности, публикационную активность, работу по пропаганде научных знаний и в связи с 95-летием со дня основания Национальной академии наук Беларуси”, октябрь 2023 г.; награждена “Граматай Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі за вялікія дасягненні ў навуковай дзейнасці, публікацыйную актыўнасць, прапаганду навуковых ведаў і ў сувязі з Днём беларускай навукі”,  январь 2024 г.

Сфера научных интересов – историческая эволюция семейной и календарной обрядности белорусов, выявление ее территориально общих и локальных черт, характеристика тенденций развития на современном этапе.

Монографии

  • Кухаронак, Т. І. Радзінныя звычаі і абрады беларусаў : канец ХІХ – ХХ ст. / Т. І. Кухаронак. – Мінск : Навука і тэхніка, 1993. – 126 с.
  • Кухаронак Т.І. Маскі ў каляндарнай абраднасці беларусаў / Т.І. Кухаронак. – Мінск : Ураджай, 2001. – 239 с.
  • “Ядраное жыта гаспадара кліча…”: каляндарны год у абрадах і звычаях / Т.В. Валодзіна, Т.І. Кухаронак – Мінск : Беларуская навука, 2015. – 356 с.
  • Кухаронак Т.І. Радзіны і маленства ў традыцыйнай культуры беларусаў / Т.І. Кухаронак. – Мінск : Беларуская навука, 2017. – 140 с.

Раздел в коллективной монографии

Кухаронак, Т.И. Праздники, обычаи и обряды народного календаря Могилевщины / Т.И. Кухаронак // Этнокультурные процессы Белорусского Поднепровья (Могилевщины) в прошлом и настоящем / А.Вл.Гурко [и др.] ; науч. ред. А.Викт.Гурко ; Нац. акад. наук Беларуси, Центр исслед. белорус. культуры, языка и лит., Ин-т искусствоведения, этнографии и фольклора имени Кондрата Крапивы. – Минск : Беларуская навука, 2023.– С. 285 – 353.

Статьи

  • Кухаронак,  Т.І. На Купалле сонца йграе… Купальскія традыцыі беларусаў / Т.І. Кухаронак // Наука и инновации, 2019. —  № 5 (195). — С. 10 – 14.
  • Кухаронак, Т.И. Фестиваль как форма современной праздничной культуры (на примере Всебелорусского фестиваля национальных культур) / Т.І. Кухаронак // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 26 / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі ; навук. рэд. А.І. Лакотка. – Мінск : Права і эканоміка, 2019. – С. 262 – 267.
  • Кухаронак, Т.І. Працоўна-земляробчая абраднасць беларусаў у святочнай культуры  / Т.І. Кухаронак // Наука и инновации, 2021. — № 2 (216). – С. 10 – 12.
  • Кухаронак, Т.І. Святкаванне Вялікадня ў савецкай Беларусі (1960 – 1980 –я гг.) / С.Грунтоў, Т.Кухаронак // Беларускі фальклор : матэрыялы і даследаванні: зб. навук. пр. — Мінск : Беларус. навука, 2021. – Вып.  8.—  С. 94 – 114.
  • Кухаронак, Т.І. “На Саракі прыляцелі птакі…” Традыцыі святкавання Саракоў у беларусаў / Т.І. Кухаронак // Наука и инновации, 2021. — № 4 (218). – С. 80 – 83.
  • Кухаронак, Т.І. Грамніцы – палавіна зіміцы…Традыцыі святкавання Стрэчання (Грамніц) у беларусаў / Т.І. Кухаронак // Наука и инновации, 2022. — № 2 (228). – С. 64 – 69.
  • Кухаронак, Т.І. “Варвара” у народным календары беларускіх вяскоўцаў/ Т.І. Кухаронак  // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 33 / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі ; навук. рэд. А.І. Лакотка. – Мінск : Права і эканоміка, 2023.– С. 261 – 268.
  • Кухаронак, Т.І. “Ой, Тройца, сьвятая Багародзіца, хто пасееў – усё хай зародзіцца”. Традыцыі святкавання Сёмухі ў беларусаў / Т.І. Кухаронак // Наука и инновации. 2023. — № 6 (244). — С. 72 – 77.
  • Кухаронак, Т.І. Спасы ў народным календары беларусаў: звычаёвасць і фальклорна-наратыўная традыцыя  / Т.І. Кухаронак // Беларуская этнаграфія, этналогія і антрапалогія : зб. навук. арт./ уклад. і навук. рэд. А. У. Гурко ; рэдкал.: А. У. Гурко (гал. рэд.) [і інш.] ; Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ. – Мінск : Беларус. навука, 2023. – Вып. 2.  —  С. 62 – 76.
  • Кухаронак, Т.І. Традыцыі святкавання Вялікадня на Любаншчыне ў савецкі і постсавецкі перыяды // Любаншчына на гісторыка-культурнай карце Беларусі: зб. навук. арт. / Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культ., мовы і літ-ры, Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа; навук. рэд.: І. Л. Капылоў, Т. М. Дамашэвіч; адк. рэд.: В. У. Міцкевіч, Ю. В. Маліцкі. – Мінск: Беларуская навука, 2023.—С.167 – 174.
  • “Святы Юрай па мяжы хадзіў, жыта радзіў…”: Традыцыі святкавання вясновага Юр’я ў беларусаў // Наука и инновации. 2024. — № 5 (255). — С. 73 – 77.

Научно-популярные издания

  • “Хадзі, сонейка, да нас…”: (з народнапаэтычнай спадчыны) =: / аўт. ідэі, уклад. : А.І.Лакотка, Т.І.Кухаронак, А.Г.Алфёрава ; пад агул. рэд. А.І.Лакоткі. – Мінск : Беларуская навука, 2019. – 183 с.
  • “У пошуках папараць-кветкі…”: (з народнапаэтычнай спадчыны) =: / аўт. ідэі, уклад. : А.І.Лакотка, Т.І.Кухаронак, А.Г.Алфёрава ; пад агул. рэд. акад. А.І.Лакоткі. – Мінск : Беларуская навука, 2021. – 303 с.
  • У Лепелі лепей… : тапанімічныя паданні зямлі беларускай : для сярэд. і старэйш. шк. узросту / склад. : Т.В.Валодзіна, Т.І.Кухаронак ; маст. Г.Л.Каліноўская – Мінск : Беларусь, 2022. – 95 с. : іл.
  • Кухаронак, Т.І. Святочны калейдаскоп. Беларускія народныя традыцыі. / Т.І. Кухаронак; для дзяцей малодшага школьнага ўзросту. Мінск : “Адукацыя і выхаванне”, 2023.—48 с.

Материалы научных конференций

  • Кухаронак, Т.І.  Свята працы (1 Мая) ў  Беларусі: змены святочнай ідэалогіі і пераўтварэнні ў светапоглядзе і стэрэатыпах паводзін у постсавецкі перыяд / Т.І. Кухаронак // Традыцыі і сучасны стан культуры і мастацтваў : зб. навук. арт. Вып. 1 / гал. рэд. А. І. Лакотка; Цэнтр даследаванняў беларускай культу-ры, мовы і літаратуры НАН Беларусі. – Мінск : Права і эканоміка, 2020. – С. 473 – 477.
  • Кухаронак, Т.І. Благавешчанне ў наратывах і абрадавай практыцы жыхароў Гомельшчыны: паводле сучасных экспедыцыйных запісаў / Т.І. Кухаронак // Беларусь у гістарычнай рэтраспектыве XIX – XX стагоддзяў: этнакультурныя і нацыянальна-дзяржаўныя працэсы : матэрыялы Рэспубліканскай навуковай канферэнцыі, 3 кастр. 2019 года, г. Гомель / А. Р. Яшчанка (гл. ред.) [і інш.] ; М-ва адукацыі Рэспублікі Беларусь, Гомельскі дзярж. ун-т імя Ф. Скарыны. – Гомель : ГДУ імя Ф. Скарыны, 2019. – С. 144 – 147.
  • Кухаронак, Т.І.  Стрэчанне ў Цэнтральнай Беларусі: па матэрыялах сучасных экспедыцыйных запісаў / Т.І. Кухаронак // Этнокультурное наследие Беларуси и его использование в туризме: Материалы международной научно-практической кон­ференции Минск, 17 октября 2019 г., / БГУ: исторический факультет, кафедра этнологии, музеологии и истории искусств; редколл.: Т.А. Новогродский, И.В.Олюнина (отв.ред.). — Минск: БГУ, 2020. —  С. 24-27.
  • Кухаронак, Т.І. Мадыфікацыя традыцыйнай беларускай калыханкі ў сучасны перыяд / Т.І. Кухаронак // Традыцыйная культура і дзеці : праблемы этнавыхавання : матэрыялы УІ  Рэспубліканскай навук.-практ. канф. (10 ліп. 2020 г., г. Мінск) / укл. А.Ю.Лозка, М.А.Козенка ; рэдкал.: В.М.Грышкевіч [і інш.]. Мінск : ІВЦ Мінфіна, 2020.– С. 199 – 204.
  • Кухаронак, Т.І. Мадыфікацыя святочнай ідэалогіі і абрадавых практык Дня жанчын (8 сакавіка) у Беларусі ў ХХ – пачатку ХХІ ст.ст. / Т.І. Кухаронак // Традыцыі і сучасны стан культуры і мастацтваў : зб. навук. арт. Вып. 2 / гал. рэд. А. І. Лакотка; Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі. – Мінск : Права і эканоміка, 2021.— С.518 – 521.
  • Кухаронак, Т.І. Масленічная абраднасць на Магілёўскім Падняпроўі: паводле сучасных палявых запісаў / Т.І. Кухаронак //  Жизнь и творческое наследие А.С. Дембовецкого : к 180-летию со дня рождения : материалы Междунар. науч.-практ. конф., г. Могилев, 13 марта 2020 г. / сост. В.В.Шейбак, И.Н.Изергина, Я.С. Кнурева ; редкол.: А.И.Локотко (гл. ред.) [и др.] ; Центр исследований белорусской  культуры, языка и литературы Нац. акад. наук Беларуси. – Минск : Беларуская навука, 2021. — С. 138 – 143.
  • Кухаронак, Т.І. Зоркі сышліся…Да 25-годдзя мядоцкай “Берагіні” / Т.І. Кухаронак  // Традыцыйная культура і дзеці: праблемы этнавыхавання : да 25-годдзя заслужанага аматарскага калектыву Рэспублікі Беларусь фальклорнага гурту “Берагіня” : даклады і паведамленні / уклад. М. А. Козенка. — Мінск : ІВЦ Мінфіна, 2021. — С. 26 – 29.
  • Кухаронак, Т.І. «Воран дзяцей купае»: фальклорна-наратыўная традыцыя на Магілёўскім Падняпроўі / Т.І. Кухаронак  // Этнокультурное наследие Беларуси в XXI веке : материалы международной научно-практической конференции, Минск, 18 июня 2021 г., / БГУ, Исторический фак., каф. этнологии, музеологии и истории искусств ; [редкол.: Т. А. Новогродский, И. В. Олюнина (отв. ред.) и др.]. − Минск : БГУ, 2021. – С. 54 -57.
  • Кухаронак, Т.І. Узвіжанне на Гомельшчыне: звычаёвасць і фальклорна-наратыўная традыцыя (паводле сучасных экспедыцыйных запісаў) / Т.І. Кухаронак  // Беларусь у гістарычнай рэтраспектыве XIX–XXI стагоддзяў: этнакультурныя і нацыянальна-дзяржаўныя працэсы : матэрыялы Рэспубліканскай навуковай канферэнцыі (Гомель, 14 кастрычніка 2021 г.) / рэдкалегія : А. Р. Яшчанка (гал. рэд.) [і інш.] ; М-ва адукацыі Рэспублікі Беларусь, Гомельскі дзярж. ун-т імя Ф. Скарыны. – Гомель : ГДУ імя Ф. Скарыны, 2021. – С. 138 – 142.
  • Кухаронак, Т.І. Традыцыйныя жніўныя звычаі і абрады Міншчыны (паводле сучасных палявых запісаў) / Т.І. Кухаронак // Навуковая спадчына В.К.Бандарчыка ; зборнік матэрыялаў Рэсп. навук.-практ. канф., прысвеч. 100-годдзю з дня нараджэння знакамітага беларус. этнолага Васіля Кірылавіча Бандарчыка, г. Слуцк, 8 кастр. 2020 г. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы ; склад. Я.А.Ненадавец ; рэдкал. : А.І.Лакотка (гал.рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларуская навука, 2022.– С. 75 – 79.
  • Кухаронак, Т.І. Календарныя святы і абрады як элементы нематэрыяльнай культурнай спадчыны беларусаў (вопыт і перспектывы) / Т.І. Кухаронак // Сохранение нематериального историко-культурного наследия стран СНГ в контексте глобальных вызовов : Междунар. науч.-практ. семинар, г. Минск,  15 — 17 нояб. 2022 г.: сб. науч. ст. / М-во культуры Респ.Беларусь, Белорус. гос. ун-т культуры и искусств, Межгосудар. фонд гуманитарного сотрудничества государств – участников СНГ ; редкол.: Н.В.Карчевская  [и др.]. – Минск : БГУКИ, 2022. — С. 129 – 135.
ru_RUРусский