Прокрутка вверху
ул. Сурганова, 1, корп. 2, г. Минск, Республика Беларусь

Масаренко Юлия Александровна

Научный сотрудник отдела теории и истории литературы
Института литературоведения имени Янки Купалы
Тел.: +(375) 17 270-15-01
E-mail: jm-71@outlook.com

Родилась 11.11.1971 г. в Минске в семье белорусского писателя Алеся Масаренко. После окончания СШ № 137 имени П. М. Машерова работала (1989–1990) в должности препаратора, а через 3 месяца лаборантом Центральной научно-исследовательской лаборатории внутрибольничных инфекций при кафедре сангигиены и эпидемиологии Минского государственного медицинского института.

Участвовала в республиканском семинаре молодых литераторов в Ислочи (1991) с рассказом “Чароўная ноч”, которое и явилось первой публикацией под литературным псевдонимом Юлія Алесьніна в газете “Чырвоная змена”.

Во время учебы на белорусском отделении филфака БГУ (1990–1995) была активным членом литобъединения “Крыніцы” при “Чырвонай змене” (потом оно же – Чырвонай змене” (потом оно же – “Літаратар” при Союзе писателей Беларуси), автором и членом редколлегии журнала молодых литераторов Беларуси “Першацвет” (1992–1998), в котором, рядом с художественными произведениями, вышли в свет и первые литературоведческие работы – рецензии и литературно-критические статьи. В 1995–2000 гг. преподавала белорусский язык в Белорусском государственном гуманитарном лицее имени Якуба Коласа. Параллельно исполняла обязанности ответственной за подготовку к печати литстраницы «Крыніцы “в должности корреспондента “Чырвонай змены”.

Ведя диссертационное исследование на тему «Эстэтычны ідэал у творчасці маладых беларускіх пісьменнікаў (1985–2000)» (науч. рук. – академик, д. филол.н. В. А. Коваленко), обучение в аспирантуре Института литературы имени Янки Купалы НАН Беларуси (1997–2000) совмещала с работой почасовщиком в вышеназванном лицее и редактором отдела прозы в журнале “Першацвет”. В 1998 г. за ряд литературоведческих публикаций стала лауреатом премии Белорусского союза литературно-художественных критиков и была принята в круг его друзей. С 01.12.2000 г. зачислена в штат отдела теории (сейчас – теории и истории) литературы Института литературы имени Янки Купалы НАН Беларуси (сейчас – институт Литературоведения имени Янки Купалы Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы НАН Беларуси) на должность младшего научного сотрудника и назначена секретарем отдела (на общественных началах). Довольно длительное время на общественных началах работала секретарем в профкоме института, а также в Совете по защите диссертаций Института техническим помощником ученого секретаря – известного ученого-литературоведа д. филала.н. Г. В. Киселева. С марта 2020 г. – научный сотрудник и секретарь того же отдела.

В 1989-1990 – препаратор, потом лаборант центральной научно-исследовательской лаборатории внутрибольничных инфекций при кафедре сангигиены и эпидемиологии Минского государственного мединститута; 1995-2000-учитель белорусского языка в Белорусском государственном гуманитарном лицее имени Якуба Коласа; с 1995 по октябрь 1998 г.-сотрудник «Красной смены “и редактор отдела прозы журнала молодых литераторов Беларуси ”Першацвет»; 2000– 2020 гг. – младший научный сотрудник отдела теории и истории литературы Института литературоведения имени Янки Купалы в Центре исследований белорусской культуры, языка и литературы НАН Беларуси; с 2020 – научный сотрудник того же отдела.

Награждена письмом-Благодарностью Отделения гуманитарных наук Национальной академии наук Беларуси, 4-мя почетными грамотами Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы НАН Беларуси (2018, 2021, 2022, 2023) и грамотой издательства “Мастацкая літаратура” (2024).

В 1995-2000 гг. преподавала белорусский язык в Белорусском государственном гуманитарном лицее имени Якуба Коласа.

Сфера научных интересов: литература 20-30-х годов ХХ в., современный литературный процесс, современные текстологические подходы и проблема изучения, издания и переиздания произведений белорусской литературы, психология творчества, эстетика и рецепция литературно-художественного произведения, инновационные методы исследования литературных произведений, белорусское повествование ХХ–ХХІ вв. и др.

Имеет около 50 научных и литературно-критических публикаций в республиканской печати.

Издала книгу художественной прозы «Мне прысніўся ручай…»: книга в номере – рассказы, импрессионная триада (Першацвет. -1997. – № 3. — С. 95-143).

Публикации (под литературным псевдонимом Юлія Алесьніна)

  1. Праглядаецца безнадзейнасць, або Хто такія пацукі: рэцэнзія на кн.: Хвалей Я. Пацукі, або Таямнічы дзённік: аповесць. – Мн.: Юнацтва, 1991. – 174 с. // Першацвет. – 1992. – № 1, кастрыч. – С. 90–92.
  2. Святло i чысцiня: артык.-нататка // Чырвоная змена. – 1992. – 28 верас. – 4 кастрыч. – С. 10.
  3. Сонца беларускай прозы: М.Гарэцкі і яго аповесць “Дзве душы”: літаратуразн. артык. // Першацвет. – 1993. – № 2. – С. 98–111.
  4. Трагедыя душы: Сяргей Палуян і пытанне нацыяналізацыі школы: літаратуразн. артык. // Першацвет. – 1993. – № 10. – С. 85–97.
  5. Тэкст – інварыянт часу: артык.-пасляслоўе да публ.: Цыбулька Ул. Тэкст № 1: паэма / Пер. з укр. Ю. Алесьнінай // Першацвет. – 1995. – № 4. – С. 61–62.
  6. Натуры загадкавыя, рамантычныя: артык.-прадм. да “Лiцэйскага сшытка” // Першацвет. – 1996. – № 5. – С. 29.
  7. Слова рэдактара: пасляслоўе да публ.: Канойка В. Асалода: аповесць // Першацвет. – 1996. – № 11. – С. 45.
  8. Момант перавагі: катарсіс у жыцці і ў літаратуры: артык. // Першацвет. – 1997. – № 12. – С. 68–86.
  9. На шляху да ісціны: артык.-пасляслоўе да публ.: Бабурэвіч А. Даро­гаю дажджу: апавяд. // Першацвет. – 1998. – № 1. – С. 50–51.
  10. У сузіранлівых сутарэннях: артык.-прадм. да кн. у нумары: Бычкоўскі А. Касмічная супярэчнасць: фантастыч. апавяданні // Першацвет. – 1998. – № 6. – С. 121.
  11. Канстанта цi пераменная, альбо Пераменная, каб зрабiцца канстантай: прадм. да “Першацвету” № 7 за 1998 год// Першацвет. – 1998. – № 7. – С. 3.
  12. Узор кнiжнасцi (Царкоўнаславянiзмы ў прадмовах i пасляслоўях паслядоўнiкаў Ф.Скарыны): артык. // Першацвет. – 1998. – № 9. – С. 87–98.
  13. Мова як своеасаблівы эстэтычны ідэал у творчасці маладых беларускіх пісьменнікаў: Па “першацветаўскіх” старонках // Мова–Літаратура–Культура: Да 55-годдзя адкрыцця кафедры беларускай мовы і літаратуры БДУ: матэрыялы Міжнароднай навуковай канфе­рэнцыі, Мінск, 22–23 верасня 1998 г. / Белдзяржуніверсітэт, філал. факультэт: у 2 ч. – Мн.: БДУ, 1999. – Ч. 2. – С. 6–10.
  14. Экспрэс-ачышчэнне, або Сённяшнi “Iдыёт” i Новая Зорка: лiтара­турна-мастацкая рэфлексiя з нагоды трагiкамедыi Лявона Вашко “Сэкс па перапiсцы” i яе сцэнiчнага ўвасаблення Мiнаблдрамтэат-рам // ЛiМ. – 2001. – 12 кастрыч. – С. 6–7.
  15. Вобраз беларускага iнтэлiгента ў творчасцi Максiма Гарэцкага i ў сучаснай маладой прозе (1985–2000): артык. // Весцi НАН Беларусi: Серыя гуманiтарных навук. – Мн., 2002. – № 3. – С. 101–107.
  16. Час акрыльвацца зноў: прадм. да літ. альманаха “Панядзелак”. – Мн.: Беллітфонд, 2005. – С. 4–8.

Публикации

  1. Псіхапаэтыка і маладая беларуская проза на сучасным этапе: артык. // Весці НАН Беларусі / Серыя гуманітарных навук. – Мн.: Беларуская навука, 2006. – № 5, ч. 1. – С. 130–132.
  2. Творчыя перспектывы псіхапаэтычнага метаду ў літаратуры, навуцы і жыцці // Сучасны літаратурны працэс: пісьменнік і жыццё: матэрыялы Рэспуб. навук. канф. (Мінск, 11 мая 2006 г.). – Мн.: Беларуская навука, 2006. – С. 195–202.
  3. Духоўны свет героя як суб’екта ў сучаснай маладой беларускай прозе // Сучасны гісторыка-культурны працэс: самавызначэнне і самарэаліза­цыя суб’екта: матэрыялы Рэспуб. навук. канф., г. Мінск, 16–17 мая 2006 г. – С. 232–235.
  4. Аксіялогія творчасці маладога пісьменніка ў святле варыятыўнасці мастацтва (да тэорыі пытання): манаграф. раздзел // Літаратура пераходнага перыяду: тэарэтычныя асновы гісторыка-літаратурнага працэсу / М.А. Тычына, Я.А. Гарадніцкі, Г.М. Кісліцына [і інш.]; пад навук. рэд. д.філал.н. М.А. Тычыны. – Мн.: Беларус. навука, 2007. – С.324–351.
  5. Якуб Колас і беларуская творчая моладзь 20–30-х гадоў (на падставе двух архіўных сведчанняў мінулага стагоддзя) // Янка Купала і Якуб Колас у сістэме дзяржаўна-культурных і духоўна-эстэтычных прыяры­тэтаў ХХІ стагоддзя: матэрыялы Міжнар. нав.-практыч.канф., г. Мінск, 26–27 верас. 2007 г. / Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы НАНБ; навук. рэд. В.А. Максімовіч, уклад. Дз.І.-Т. Дудзінская. – Мн.: ВТАА “Права і эканоміка”, 2007. – С. 220–227.
  6. Ідэйна-эстэтычная канцэпт-сістэма ў маладой беларускай прозе // Сучасная беларуская літаратура і працэсы славянскага культурна-цывілізацыйнага ўзаемадзеяння: матэрыялы Міжнар.навук.-практыч. канф., г. Мінск, 28 мая 2008 г. (Да 80-годдзя НАН Беларусі) / Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАНБ; навук. рэд. В.А. Максімовіч, уклад. Дз.І.-Т. Дудзінская. – Мн.: ВТАА “Права і эканоміка”, 2008. – С. 330–338.
  7. Канцэпталагічны падыход у даследаванні актуальных праблем тэорыі літаратуры // Выяўленча-мастацкія, арганізацыйныя і ідэалагічныя пра­блемы сучаснай беларускай літаратуры ў яе сувязях з грамадскімі прак­тыкамі: матэрыялы Рэспуб. навук.-тэарэтыч. канф. (г. Мінск, 19–20 мая 2009 г.) / Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі; рэдкал.: М.А. Тычына (навук. рэд.), Я.А. Гарадніцкі, Г.М. Кісліцына [і інш.]; рэцэнз.: д.філал.н., праф. Г.А. Цыхун, к.філал.н., дац. І.Э. Багдановіч. – Мн.: Права і эканоміка, 2009. – С. 116–122.
  8. Надзвычай чалавечны чалавек: Да 80-годдзя з дня нараджэння акадэ­міка Віктара Каваленкі // Веды. – № 29 (2237). – 20 ліп. 2009. – С.7.
  9. Вобраз летуценніка і канцэпт “маладосць/юнацтва” ў творчасці Івана Навуменкі: паэтыка выявы сэнсазместу // Творчасць Івана Навуменкі: славянскі, еўрапейскі, сусветны кантэкст: Да 85-годдзя з дня нараджэн­ня народнага пісьменніка Беларусі, акадэміка І.Я. Навуменкі: матэрыя­лы Рэспуб.навук.канф. (г. Мінск, 16 лют. 2010 г.) / Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы; рэд. кал.: С.С. Лаўшук (нав. рэд.), А.А. Манкевіч (уклад.), І.Г. Баўтрэль [і інш.]. – Мн.: Права і эканоміка, 2010. – С. 220–225.
  10. Ідэйна-эстэтычная роля імя/назвы ў беларускаймастацкай прозе// Беларуская анамастыка. Гiсторыя i сучаснасць: матэрыялы Мiжнарод.навук.канф. (г. Мiнск, 20 красав. 2010 г.) / Iнстытут мовы i лiтаратурыiмя Якуба Коласа i Янкi Купалы НАН Беларусi; рэдкал.: I.Л. Капылоў, А.М. Лапцёнак, Т.М. Маракулiна [i iнш.]. – Мн.: Права i эканомiка, 2010. – С. 252–259.
  11. Канцэпталогія ў даследаванні беларускай лірычнай прозы// Міждыс­цыплінарныя даследаванні актуальных праблем тэорыі літаратуры” / М.А. Тычына, Я.А. Гарадніцкі, Г.М. Кісліцына [і інш.]; навук. рэд.: д.філал.н. М.А. Тычына; НАН Беларусі, Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы. – Мн.: Беларуская навука, 2011. – С. 323–374.
  12. «Ліст да п.В. Ластоўскага»// Максім Багдановіч: энцыклап. / Склад.: І.У. Саламевіч, М.В. Трус. – Мн.: БелЭн імя Петруся Броўкі, 2011. – С. 312–313.
  13. «С.Е. Палуяну» (“Глянь, як зорка у цемні ляціць…”) // Максім Багдановіч: энцыклап. / Склад.: І.У.Саламевіч, М.В. Трус. – Мн.: БелЭн імя Петруся Броўкі, 2011. – С. 466–468.
  14. «С. Палуяну» (“Ты быў,як месяц, адзінокі…)// Максім Багдановіч: энцыклап. / Склад.: І.У.Саламевіч, М.В. Трус. – Мн.: БелЭн імя Петруся Броўкі, 2011. – С. 477.
  15. Маладая рускамоўная літаратура Беларусі 2000-х гг.: аспекты тэорыі і крэатыўнай практыкі // Беларуская і руская літаратуры: тыпалогія ўзаемасувязей і нацыянальнай ідэнтыфікацыі: матэрыялы Міжнар. навук. канф. (г. Мінск, 18–19 крас. 2012 г.) / Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАН Беларусі. – Мн.: Права і эканоміка, 2012. – С. 222–229.
  16. Семіяэстэтычны аналіз паэтычнага твора і тэорыя аб’ектыўнага карэляту (На матэрыяле верша Максіма Танка «Светлячок») // Максім Танк у дыялогу славянскіх літаратур: традыцыі, наватарства, нацыя­нальная адметнасць: матэрыялы Міжнароднай навук. канф. да 100-годдзя з дня нараджэння акадэміка АН БССР, народнага паэта, лаўрэа­та Ленінскай прэміі СССР і Дзяржаўных прэмій СССР і БССР Максіма Танка (г. Мінск. 17–18 верас. 2012 г.) / Цэнтр даследаванняў беларус. культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі, Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы. – Мн.: Права і эканоміка, 2012. – С. 143–155.
  17. Гісторыя артыкула Якуба Коласа “Творчая дружба” (1938) – новая старонка ў айчынным коласазнаўстве // Творчая спадчына Янкі Купалы і Якуба Коласа ў сістэме дзяржаўна-культурных і духоўна-эстэтычных прыярытэтаў ХХІ стагоддзя: матэрыялы Міжнароднай навук.-практыч. канф.:Да 130-годдзя з дня нараджэння класікаў беларускай літаратуры (г. Мінск, 25–26 верас. 2012 г.) / Цэнтр даследаванняў беларус. куль­туры, мовы і літаратуры НАН Беларусі, Інстытут мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы. – Мн.: Права і эканоміка, 2012. – С. 153–164.
  18. Сучасны беларускамоўны тэкст як аснова літаратурна-мастацкага тво­ра // Славянскія літаратуры ў кантэксце сусветнай: Да 900-годдзя Кірылы Тураўскага і 200-годдзя Тараса Шаўчэнкі: зборнік матэрыялаў ХІ Міжнарод.навук. канф., г. Мінск, 24–26 кастрыч. 2013 г., філфак БДУ. – Мн.: РІВШ, 2013. – С. 178–183.
  19. Беларускія творы малой эпікі ХІХ‑ХХІ стст.: паняцце, роля ў літпрацэсе, спецыфіка даследавання// Беларуская літаратура ў культурнай прасторы сучаснага грамадства: матэрыялы Міжнар. навук. канф.:Да 120-годдзя з дня нараджэння народнага пісьменніка Беларусі Кандрата Крапівы (г. Мінск, 3–4 сакав. 2016 г.) / Інстытут літаратура­знаўства імя Янкі Купалы. Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі; рэд. кал.: уклад. А.А. Манкевіч [і інш.]. – Мн.: Права і эканоміка, 2016. – С. 95–98.
  20. Аб некаторых асаблівасцях тэксталогіі малога эпічнага твора// Сучасная беларуская тэксталогія: актуальныя праблемы і перспектывы развіцця: матэрыялы Рэспубл. навук.-практыч. канф. (г. Мінск, 22–23 лістап. 2016 г.) / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры; Інстытут літаратуразнаўства імя Янкі Купалы; уклад.А.А. Васілевіч. – Мн.: Права і эканоміка, 2016. – С. 142‑146.
  21. Максім Гарэцкі як аналітык беларускай малой эпікі // Максім і Гаўрыла Гарэцкія. Жыццё і творчасць (прысвячаецца літаратурна-мастацкай і навуковай дзейнасці братоў Гарэцкіх): матэрыялы ХХV Гарэцкіх чы­танняў, г. Мінск, 22 чэрв.2017 г. / Дзярж. музей гісторыі бел. літ., Рэс­публіканскі фонд імя братоў Гарэцкіх, Цэнтр даследав. бел. культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі; адказ. рэд.Р. Гарэцкі. – С. 111–118.
  22. Літаратурна-мастацкі тэкст праз тэорыю аб’ектыўнага карэляту і “но­вых адзінстваў”// Тэорыя лiтаратурыў дыялогу еўрапейскіх культур : манаграф. /НАН Беларусi, Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры, Інстытут літаратуразнаўства імя Янкі Купалы; рэд. М.А. Тычына. – Мн.: Беларус. навука, 2018. – С. 466–511.
  23. Максім Гарэцкі – пра Слова і Справу Ф. Скарыны // Максім і Гаўрыла Гарэцкія. Жыццё і творчасць (прысвячаецца 125-годдзю з дня нараджэння Максіма Гарэцкага): матэрыялы ХХVІ Гарэцкіх чытанняў, г. Мінск, 19 красав. 2018г. / Дзярж. музей гісторыі бел. літ., Рэспуб­ліканскі фонд імя братоў Гарэцкіх, Цэнтр даследав. бел. культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі; адказ. рэд.Р.Гарэцкі. – Мінск: РІВШ, 2018. – С. 117–122.
  24. Аповесць “Дзве душы” М. Гарэцкага: 100 гадоў быцця – у ацэнках прымання/непрымання беларускіх літаратуразнаўцаў // Максім і Гаўрыла Гарэцкія. Жыццё і творчасць (прысвяч. 100-годдзю выхаду ў свет аповесці «Дзве душы» і 90-годдзю афіцыйнага надання Гаўрылу Гарэцкаму звання акадэміка Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі): матэрыялы ХХVІІ Гарэцкіх чытанняў, г. Мінск, 14 чэрв. 2019 г. / Дзярж. музей гісторыі бел. літ., Рэспубліканскі фонд імя братоў Гарэцкіх, Цэнтр даследав. бел. культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі; адк.рэд. Р. Гарэцкі. – Мінск: РІВШ, 2019. – С. 118–123.
  25. Апавяданне «Фантазія» (1921) М. Гарэцкага як узор жанру імпрэсіі ў прозе (Да 100-годдзя напісання твора і з’яўлення яго першадруку) // Максім і Гаўрыла Гарэцкія. Жыццё і творчасць: матэрыялы ХХІХ Гарэцкіх чытанняў. г. Мінск, 15 ліп.2021 г. (Прысвячаецца 100-годдзю з дня нараджэння Галіны Максімаўны Гарэцкай і 55-годдзю вяртання ў Беларусь Гаўрылы Іванавіча Гарэцкага) / Дзяржаўны музей гісторыі беларускай літаратуры. Рэспубліканскі фонд імя братоў Гарэцкіх; рэд. калегія: Р. Гарэцкі (адк. рэд.), Я. Аношка, В. Губская, К. Унучак. – Мінск: РУП “Белмытсэрвіс”, 2021. – С. 76–83.
  26. Псіхалогія адносін і тэма жаночага лёсу ў беларускай ваенна-мас­тацкай эпіцы малога фармату: на матэрыяле апавяданняў «Ноччу» (1945) І. Мележа, «Аксана» (1965) І. Шамякіна і аповесці «Акса­на» (1968) Б. Сачанкі // Беларуская літаратура і літаратуразнаўст­ва: Да 90-годдзя Інстытута літаратуразнаўства імя Янкі Купа­лы / НАН Беларусі. Аддзяленне гуманітарных навук і мастацтваў. Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры. Інстытут літаратуразнаўства імя Янкі Купалы; уклад.: д.філал.н. Н.В. Якавенка; навук. рэд.: д.філал.н., праф. І.В. Саверчанка; рэд.калег.: А.А. Каваленя, А.І. Лакотка, І.В. Саверчанка [і інш.]. – Мінск: Беларуская навука, 2022. – С. 334–344.
  27. Культура даследавання твораў малой эпікі ў працах беларускіх літаратуразнаўцаў ХІХ–ХХІ стагоддзяў // Нарысы па гісторыі бе­ларускага літаратуразнаўства / Інстытут літаратуразнаўства імя Янкі Купалы ЦДБКМіЛ НАНБ; навук. рэд. Г.М. Кісліцына. – Мінск: Беларуская навука, 2023. – С. 204–246.
  28. Малая эпічная форма ў творчасці Янкі Купалы і Якуба Коласа // Творчая спадчына Янкі Купалы і Якуба Коласа ў эпоху інфарма­цыйных тэхналогій: зб. навук. арт.: да 140-годдзя з дня нараджэн­ня класікаў беларус. літ./ Уклад. А.А. Манкевіч; рэдкал.: А.А. Бараноўскі [і інш.]; НАН Беларусі, Цэнтр даследаванняў беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т літаратуразнаўства імя Янкі Купалы. – Мінск: Беларуская навука, 2023. – С. 32–41.

Составитель

  1. Броўка, П., Глебка, П. Выбраныя творы / Інстытут літаратура­знаўства імя Янкі Купалы НАН Беларусі; навук. рэд.Я.А. Гарадніцкі; уклад., паслясл. і камент.  Ю.А. Масарэнка. – Мінск: Мастацкакя літаратура, 2023. – 664 с. – (Залатая калекцыя беларускай літаратуры. –Т. 25).
ru_RUРусский