Пракрутка зверху
вул. Сурганава, 1, корп. 2, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь

Тарэлка Міхаіл Уладзіміравіч

вядучы навуковы супрацоўнік сектара ўсходазнаўства аддзела славістыкі і тэорыі мовы
Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа,
кандыдат філалагічных навук, дацэнт
Тэл.: +(375) 17 270-26-07
E-mail: tan1olif@gmail.com

У 1992 г. скончыў Усходні факультэт Санкт-Пецярбургскага (Ленінградскага) універсітэта. У 2004 г. абараніў дысертацыю на ступень кандыдата філалагічных навук.

Працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце (да 2011 г.), дзе выкладаў замежныя мовы.

Сфера навуковых інтарэсаў: семіталогія, цюркалогія, славістыка. Ад пачатку 2000-х гг. галоўным кірункам даследаванняў стала вывучэнне рукапіснай спадчыны татараў (мусульман) былога Вялікага Княства Літоўскага.

Вынікі навуковай дзейнасці адлюстраваны ў разнастайных публікацыях.

Асноўныя публікацыі

  1. Tarełko, M. A magical scroll from the Drower collection (DC21 Šapta d-pišra d-ainia “The scroll of the annihilation of the Eyes”) // ARAM. The Mandaeans, Antioch and Edessa and cultural interchange in the Arabian Peninsula, – London, 1999–2000 – S. 249–252.
  2. Тарэлка, М. Пра нараджэнне Ізмаіла // Мечети и мизары татар Беларуси, Литвы и Польши. Материалы VIII международной научно-практической конференции. Навагрудак, 2002. – С. 162–164.
  3. Рукапісы беларускіх татараў канца XVII – пачатку XX стагоддзя з калекцыі Цэнтральнай навуковай бібліятэкі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Укладальнікі: І.А. Ганчарова, А.І. Цітавец, М.У. Тарэлка. – Мінск 2003: Выдадзена пры дапамозе American Council of Learned Societies. – 54 c.
  4. Тарэлка, М., Да пытання аб цытатах з Бібліі С. Буднага і Брэсцкай Бібліі ў рукапісе Р 97 з калекцыі Цэнтральнай навуковай бібліятэкі НАН Беларусі // Гісторыя выдавецкай дзейнасці ў Польшчы і Беларусі ў XVI–XX стагоддзях. – Мінск: Белфранс, 2003. – С. 13–16.
  5. Тарэлка, М., Неизвестные мусульманские комментарии на Ис. 7:14, 9:6, 11:1–3 и Пс. 110(109) // Материалы Двенадцатой Ежегодной Международной Междисциплинарной конференции по иудаике. – Моска, 2005. – С. 101–104.
  6. Тарэлка, М. Калафоны Мінскага тафсіра 1098 / 1686 г. // Здабыткі. – Мінск: 2006. – Выпуск 8. – С. 34–43.
  7. Тарэлка, М., Сынкова І. Тэкст суфійскага паходжання з беларуска-татарскага хамаіла // Актуальныя праблемы паланістыкі. – Мінск: 2006. – С. 29–54.
  8. Тарэлка, М. Тафсір А. Мухлінскага // Здабыткі. – Мінск: 2007. – Выпуск 9. – С. 160–171.
  9. Тарэлка, М. Рукапіс Р98 (таджвід) з фондаў ЦНБ НАН Беларусі (праблема датавання і вызначэння жанру) // Orientas lietuvos didžiosios kunigaikštijos visuomenės tradicijoje: totoriai ir karaimai (Orient in the Social Tradition of the Grand Duchy of Lithuania: Tatars and Karaims). Vilnius, 2008. – P. 123–129.
  10. Tarelko, Preliminary remarks on the unpublished manuscript DC 40 from the Drower collection of the Mandaean manuscripts // Und das Leben ist siegreich! Mandäische und samaritanische Literatur. Wiesbaden, 2008. – P. 185–189.
  11. Сынкова, І., Тарэлка, М. Знахарскі тэкст з беларуска-татарскага рукапісу // Беларускі гістарычны агляд. Том 16. Сшытак 1(30). Червень 2009. – С. 139–
  12. Сынкова, І., Тарэлка, М. Польскія пераклады Бібліі XVI-XVII стст. у літаратуры літоўскіх татараў // Bibel, Liturgie und Frömmigkeit in der Slavia Byzantina. Festgabe für Hans Rothe zum 80. Geburtstag. – Verlag Otto Sagner: München-Berlin, 2009. – S. 82–93.
  13. Тарэлка, М., Сынкова, І. Адкуль пайшлі ідалы. Помнік рэлігійна-палемічнай літаратуры з рукапіснай спадчыны татараў Вялікага Княства Літоўскага. Мінск : “Тэхналогія”, 2009. – 425 с.
  14. Сынкова, І., Тарэлка, М. Шыіцкая малітва ў рукапісах беларускіх татараў // Беларускі гістарычны часопіс. № 10(135). 2010. – С. 32–37.
  15. Тарэлка, М. Мова аднаго кітаба і старабеларуская карылічная пісьмовая традыцыя // Беларуская лінгвістыка, вып. 66, 2011. – С. 33–
  16. Рукапісы татараў Беларусі канца XVII – пачатку XX стагоддзя з дзяржаўных кнігазбораў краіны. Каталог. Укладальнікі: М.У. Тарэлка, А.І. Цітавец – Мінск : Беларуская навука, 2011. – 221 с.
  17. Тарэлка, М. “Калі Езуса катавалі…» (рэлігійна-палемічны тэкст з рукапіснай спадчыны беларускіх татараў) // Diałog chreścijańsko-muzułmański. Klucz do współnej pryszłości. Toruń, 2012. – С. 235–248.
  18. Тарэлка, М. Арабская мова і арабская мовазнаўчая традыцыя ў беларускіх татараў // Беларуская лінгвістыка. Вып. 70. Мінск, 2013. – С. 79–90.
  19. Тарэлка, М. Пераклад Карана на беларускую мову створаны татарамі былога ВКЛ (праблема існавання) // XV Міжнароднага з’езд славістаў. Даклады беларускай дэлегацыі. – Мінск, 2013. – С. 173–182.
  20. Тарэлка, М. Пскоўскі Каран 1093 / 1682 г. Новыя звесткі // М.У. Тарэлка // Tatarzy Wielkiego Księstwa Litewskiego w języku, kulturze i historii. – Toruń, 2013. – С. 291–306.
  21. Тарэлка, М. Тэфсір 1686 г. (Тэксталагічны аналіз суры 36; папярэднія вынікі) / М.У. Тарэлка // Матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі “Беларусь і цюркска-ісламскі свет” (з нагоды 615-годдзя узнікнення татарска-мусульманскай супольні на землях ВКЛ)”; Мінск, 4–5 кастрычніка 2012 г. – Мінск, 2013. – C. 137–147.
  22. Тарэлка, М. Адаптацыя арабскага пісьма для перадачы славянскіх (беларускіх і польскіх) тэкстаў // Slavic Alphabets in Contact. by Vittorio S. Tomelleri and Sebastian Kempgen. Bamberg: Bamberg University Press 2014. – P. 263–289.
  23. Tarelka, M., Temčinas, S. Lithuanian incantation in Arabic script from a Tatar manuscript // Acta Linguistica Lithuanica. LXXI. – 11–22.
  24. Тарэлка, М. Фрагмент невядомага беларускататарскага рукапісу XVII ст. // Беларуская лінгвістыка. Вып. 74. Мінск, 2015 – С. 36–46.
  25. Тарэлка, М. Этымалагічныя нататкі. Чуклекаць (адзін тэрмін з мовы беларускіх татараў) // Беларуская лінгвістыка. Вып. 74. Мінск, 2015 – С. 115–117.
  26. Tarelka, M., Synkova, I. Jeśliby Żydzi mieli zadawać naszoj Hagari i Ismailu… (If the Jews were to accuse our Hagar and Ismā’īl) // Christian-Muslim Relations: A Bibliographical History. Vol. 7. Central and Eastern Europe, Asia, Africa and South America (1500–1600). Ed. D. Thomas and J. Chesworth. Brill : Leiden-Boston, 2015. – 535–536.
  27. Tarelka, M., Synkova, I. Kiedy Jezusa męczono (When Jesus was tortured) // Christian-Muslim Relations: A Bibliographical History. Vol. 7. Central and Eastern Europe, Asia, Africa and South America (1500–1600). Ed. D. Thomas and J. Chesworth. Brill : Leiden-Boston, 2015. – 537–538.
  28. Tarelka, M., Synkova, I. Skąd poszły bałwany (Whence the idols have come) // Christian-Muslim Relations: A Bibliographical History. Vol. 7. Central and Eastern Europe, Asia, Africa and South America (1500–1600). Ed. D. Thomas and J. Chesworth. Brill : Leiden-Boston, 2015. – 539–542.
  29. Tarelka, M., Synkova, I. Тарэлка М. Калафоны мінскага тафсіра 1098 / 1686 г. // Путь длиною в полстолетия. К 50-летию образования отдела редких книг и рукописей Центральной научной библиотеки им. Якуба Коласа Национальной академии наук Беларуси. Минск: «Беларуская навука». 20 – С. 203–211.
  30. Рукапісы татараў Беларусі XVIII – пачатку XXI стагоддзя з дзяржаўных і грамадскіх кнігазбораў краіны. Каталог. Укладальнік: М.У. Тарэлка. – Мінск : Беларуская навука, 2015. – 190 с.
  31. Сынкова, І., Тарэлк,а М. Рукапіс з Музея нацыянальных культур Іўя ў святле неарабскаграфічнай рукапіснай спадчыны татарў Вялікага княства Літоўскага // Slavistica Vilnensis – С. 77–187.
  32. Тарэлка, М. У. Транслітарацыя славянскіх (беларускіх і польскіх) арабскаграфічных тэкстаў // Tefsir Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Toruń, 2015. – S. 195–202.
  33. Тарэлка, М., Беларусізмы ў татарскім перакладзе Карана XVII ст. на польскую мову / М. Тарэлка // Беларуска-польскія культурна-моўныя дачыненні. Ад гісторыі да сучаснасці. – Мінск, 2016. – С. 217–221.
  34. Тарэлка, М. У. Этымалагічныя нататкі. Радасная вада? / М. У. Тарэлка // Беларуская лінгвістыка. – 2016. – Вып. 76. – С. 126–127.
  35. Тарэлка, М. У. Лейпцыгскі канвалют – беларускататарскі рукапіс XVII ст. Кадыкалагічнае апісанне / М. У. Тарэлка // Здабыткі. – 2016. – Вып. 19. – С. 49–60.
  36. Тарэлка, М. У. Рэлігійна-палемічны тэкст з Лейпцыгскага канвалюта / М. У. Тарэлка // Święte księgi judaizmu, chrześcijaństwa i islamu w słowiańskim kręgu kulturowym. Tom Księgi wyznawców islamu. Kitabistyka. Prace dedykowane Profesorowi Czesławowi Łapiczowi. – Toruń, 2016. – C. 121–149.
  37. Тарэлка, М. У. Хамаіл Магамета Байрашэўскага (беларускататарскі рукапіс 1868 г.) / М. У. Тарэлка // Берковские чтения. Книжная культура в контексте международных контактов. – Мінск, Москва. – 2017. – С. 394–398.
  38. Тарэлка, М. У. Мова астралагічнага тэксту з беларускататарскага рукапісу Уздзенскага гісторыка-краязнаўчага музея / М. У. Тарэлка // Беларуская лінгвістыка. – – Вып. 78. – С. 93–100.
  39. Тарэлка, М. У. Мінскі Тафсір 1686 г. Вынікі апошніх даследаванняў // Poznańskie Studia Slawistyczne. Seria językoznawcza 2017, wolumin 24 (44), numer 2. – С. 163–17
  40. Тарэлка, М. У. Некаторыя асаблівасці графіка-арфаграфічнай сістэмы Мядзельскага хамаіла / М. У. Тарэлка // Беларуская лінгвістыка. – –Вып. 81. – С. 61–70.
  41. Tarelka, M. Biblical exegesis in the manuscripts of the Tatars of the former Grand Duchy of Lithuania (a commentary on the 110 psalm) / Tarelka // Judaica. Beiträge zum Verstehen des Judentums. – 2018. – Heft 1–2. – S. 116–134.
  42. Тарэлка, М. Тафсір Нацыянальнай Бібліятэкі Беларусі // Берковские чтения. Книжная культура в контексте международных контактов. Мінск-Москва, 2019. – С. 536–542.
  43. Тарэлка, М., Пераклады Карана ў рукапісе часоў ІІ Рэчы Паспалітай з Мядзельскага музея / М. У. Тарэлка // Tatarskie dziedzictwo kulturowe. Rękopiśmienne księgi religijne. 50 lat kitabistyki. – Toruń, 2019. – S. 134–151.
  44. Тафсіры, кітабы і хамаілы з прыватных кнігазбораў Беларусі. Каталог; укл. Тарэлка М. – Мінск, 2020. – 203 с.
  45. Тарэлка, М., Пераклад Карана на польскую мову 1858 г. выдання ў рукапісах татараў Беларусі, Літвы і Польшчы / М. У. Тарэлка // Rękopis z Czombrowa. Filomacki przekład Koranu – edycja i studium historyczno-filologiczne zabytku. – Toruń, 2019. – С. 209–219.
  46. Tarelka, M. Whence the idols have arrived (The monument of the religious-polemic literature from the Tatars manuscript heritage of the former Grand Duchy of Lithuania) / Synkova, M. Tarelka // Legacies, Transfers, Polemics. Interactions between Judaism, Christianity and Islam from late Antiquity to the Present. Ed. by A. Dubrau, D. Scotto and R. V. Sanseverino. – Tübingen. – S. 169–185.
  47. Тарэлка, М. Канвалют Шэгідэвічаў // Беркаўскія чытанні. Кніжная культура ў кантэксце міжнародных кантактаў, 2021. Матэрыялы VI міжнароднай навуковай канферэнцыі. Гродна, 26–27 мая 2021. Мінск-Масква. – С. 611–616.
  48. Тарэлка, М. Гіперычнае аканне ў беларускай мове па дадзеных беларускататарскізх крыніц // Беларуская лінгвістыка. Вып. 87. – С. 56–62.
  49. Тарэлка, М. Беларускататарскія рукапісы пастаўскага паходжання са збору Якуба Адамовіча // З рукапіснай спадчыны татараў ВКЛ: тэксты і даследванні. Мінск : Беларуская навука, 2022. – С. 98–177.
  50. Тарэлка, М. Да пытання аб катэгорыях рукапісаў беларускіх, літоўскіх і польскіх татараў: хамаілы зірэтныя і/або пахавальныя // Здабыткі, вып. 25. 2022. – С. 36–50.
  51. Тарэлка, М. Палескі кітаб – загадка кітабістыкі // Берковские чтения. Книжная культура в контексте международных контактов. Минск-Москва, 2023. – С. 346–351.
  52. Арабскія, персідскія і турецкія рукапісы з дзяржаўных кнігасховішчаў Беларусі / укл. Станкевіч Л. І., Тарэлка М.У. – Мінск, 2023. – 181 с.
  53. Тарэлка, М. Беларускі тафсір XVII ст. // Беларуская лінгвістыка. Вып. 90. – С. 114–123.
  54. Тарэлка, М. «Выклад веры ісламскай» у кітабе Яна Радлінскага з Ашмянаў і Каран Яна Бучацкага // Ашмяншчына : штодзённае жыццё жыхароў краю ў Х – ХХІ стст. (Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі). Мінск : Беларуская навука, 2024. – С. 335 – 249.
belБеларуская мова