Родилась 16 июня 1961 года. После окончания СШ № 4 в 1978 г. обучалась на филологическом факультете БГУ, который окончила в 1983 г. и поступила в аспирантуру на кафедре белорусской литературы БГУ. В 2001 году защитила кандидатскую диссертацию по теме «Прырода ў ідэйна-мастацкай канэцпцыі трылогіі Якуба Коласа «На ростанях».

В Институте литературоведения имени Янки Купалы работает с 16 декабря 1986 г. в отделе изданий и текстологии. Начинала младшим научным сотрудником, затем работала научным сотрудником, старшим научным сотрудником. Принимала участие в подготовке и издании собраний сочинений П. Бровки, М. Богдановича, Янки Купалы, Якуба Коласа, И. Шамякина, Я. Брыля.

Шамякина Олеся Ивановна — автор многочисленных статей по творчеству Якуба Коласа, П. Бровки, М. Богдановича, Янки Купалы, И. Шамякина и др. в научных сборниках и журналах.

Сфера научных интересов: творчество Якуба Коласа, И. Шамякина.

Монографии

1. Шамякіна, А.І. «Вобразы мілыя роднага краю…»: Прастора і час у трылогіі Я. Коласа «На ростанях».  — Мінск: Беларус. навука, 2004. — 175 с.
2. Шамякина, О. Вобразы мілыя роднага краю. — LAP LAMBERT Academic Publishing RU. – 2018. – 101 с.

Разделы в коллективных монографиях

1. Шамякіна, А.І. Сувязі Івана Шамякіна са славянскімі літаратурамі // Тэксталогія твораў І.Шамякіна: па выніках выдання Збору твораў у 23 тамах / А.А. Васілевіч і [інш.] ; навук. рэд. М.А. Тычына. — Мінск: Беларус. навука, 2016. —  С. 23—42.
2. Шамякіна, А.І. Якуб Колас ва ўспамінах і дзённіках Івана Шамякіна // Тэксталогія твораў І. Шамякіна: па выніках выдання Збору твораў у 23 тамах / А.А. Васілевіч і [інш.] ; навук. рэд. М. А. Тычына. — Мінск: Беларус. навука, 2016. —  С. 62—69.

Подготовка текстов и комментариев в собраниях сочинений

1. Брыль, Я. Збор твораў у 10 т. Т.1. Апавяданні і лірычныя замалёўкі, 1937 — 1966 / Янка Брыль ; падрыхт. тэкстаў і камент. А.Шамякінай ; прадм. М.Тычыны ; Навук. рэд. тома А.Васілевіч ; Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ. НАН Беларусі, Інст-т літаратуразнаўства імя Янкі Купалы. — Мінск : Мастацкая літаратура, 2018. — 622 с.
2. Брыль, Я. Збор твораў. У 10 т. Т. 6. Лірычныя запісы і мініяцюры : 1945 – 1992 / Янка Брыль ; падрыхт. тэкстаў Алесі Шамякінай і Кацярыны Чарота ; камент. Алесі Шамякінай ; навук. рэд. тома А. Васілевіч ; Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ. НАН Беларусі, Ін-т літаратуразнаўства імя Янкі Купалы. – Мінск : Мастацкая літаратура, 2020. – 798 с.
3. Чорны, К. Збор твораў. У 12 т. Т. 1. Апавяданні, 1921–1925 / Кузьма Чорны; навук. рэд. А. А. Васілевіч; падрыхт. тэкстаў і камент. А. І. Шамякінай; Нац. акад. навук, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т літаратуразнаўства імя Янкі Купалы. – Мінск: Беларуская навука, 2023. – 519 с.

Составитель

1. Багдановіч, М. Выбраныя творы / Уклад. С. Забродскай. Э. Золавай і інш. Уступ. словы Н. Гілевіча і А. Бяляцкага. — Мн.: «Беларускі кнігазбор», 1996. — 494 с.
2. Купала, Я. Выбраныя творы / Я. Купала: Уклад. У. Гніламёдава, А. Шамякінай; Камент. А. Шамякінай; Прадм. Н. Гілевіча. – Мн.: Беларускі кнігазбор, 2002. — 640 с.
3. Іван Шамякін. Летапісец эпохі: успаміны, інтэрв’ю, эсэ / уклад. Алесі Шамякінай — Мінск: Маст. літ., 2010. – 382 с. (Жыццё знакамітых людзей Беларусі).
4. Колас, Я. Творы / Якуб Колас; уклад. і камент. А.І. Шамякінай; навук. рэд. М.І. Мушынскі. — Мінск: Мастацкая літаратура, 2015. — 822 с. — (Залатая калекцыя беларускай літаратуры; т. 8).
5. Бядуля, З. Апавяданні. Аповесці / ЗмітрокБядуля. Аповесці / Янка Маўр; уклад. і камент. А.І. Шамякінай; навук. рэд. С.Л. Гаранін — Мінск: Мастацкая літаратура, 2016. — 830 с. — (Залатая калекцыя беларускай літаратуры, т. 11).
6. Паэзія першай паловы ХХ стагоддзя: міжваенны перыяд / уклад. і камент. А.І. Шамякінай; навук. рэд. Я.А. Гарадніцкі. — Мінск: Мастацкая літаратура, 2017. – 510 с. — (Залатая калекцыя беларускай літаратуры, т. 15).
7. Шамякін І. Творы / Іван Шамякін; уклад., камент. А.І. Шамякінай — Мінск: Мастацкая літаратура, 2021. — 750 с. — (Залатая калекцыя беларускай літаратуры; т. 22).