2024

Адкуль праўда і крыўда: беларускія народныя легенды і былічкі : іл. выд. з гукавым дадат. / уклад.: А. М. Баганёва, Т.В.Валодзіна ; навук. рэд. А. І. Лакотка; глей. Г. М. Жураўлёвай. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 231 с. : іл. – (Фальклорныя скарбы Беларусі).

ISBN 978-985-08-3147-7.

У выданне ўключаны легенды і былічкі як асаблівая форма збірання, захавання і перадачы традыцыйных ведаў аб прыродзе, соцыуме, грамадстве, чалавеку. Акцэнт зроблены на запісах апошніх дзесяцігоддзяў, што выяўляе жыццяздольнасць і глыбіню памяці культуры вуснага тыпу нават у нашу тэхнакратычную эпоху. Частка з іх друкуецца ўпершыню. Пераказ сюжету на рускую і англійскую мовы пашырае чытацкую аўдыторыю. Тэксты ілюстраваныя адметным відам беларускага народнага мастацтва – выцінанкамі.

Кніга суправаджаецца аўдыя- ці відэазапісамі асобных тэкстаў, зробленымі ўкладальнікамі ў розных раёнах Беларусі, якія размешчаны на YouTube-канале.

Адрасавана шырокаму колу чытачоў.

Анталогія нацыянальнай харавой спадчыны Беларусі. У 3 т. Т. 1. Рэцэпцыя нацыянальнай харавой спадчыны ў сучаснай беларускай музычнай культуры. Кн. 1 / уступ. арт., навук.-давед. апарат, уклад.: Г. П. Цмыг [і інш.]; навук. рэд. Г. П. Цмыг; Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 524 с.: іл., нот.
ISBN 978-985-08-3133-0.

У першай кнізе першага тома "Анталогіі нацыянальнай харавой спадчыны Беларусі" прадстаўлены партытуры беларускіх кампазітараў, створаныя ў рэчышчы актуальных рэцэптыўных творчых стратегій у сучасным мастацтва. Большасць твораў – рукапісы, якія публікуюцца ўпершыню. Канцэпцыя анталогіі прадугледжвае выканальніцкі падыход да публікацыі харавой партытуры і прэзентацыю матэрыялаў у электронным фармаце на спецыяльна распрацаваным сайце http://muspad.belcentre/by. У выданні змешчаны таксама навуковыя каментарыі, дадатак, нотаграфія і спіс рэкамендаванай літаратуры, прызначаныя для выкарыстання музыкантамі ў працэсе стварэння інтэрпрэтацый харавых твораў.
Адрасавана музыкантам-выканаўцам, мастацтвазнаўцам, выкладчыкам, студэнтам, а таксама ўсім, хто цікавіцца музычнай культурай Беларусі.

Беларуская этнаграфія, этналогія і антрапалогія: зб. навук. арт. / уклад. і навук. рэд. А. У. Гурко ; рэдкал.: А. У. Гурко (гал. рэд.) [і інш.] ; Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ. – Мінск : Беларус. навука, 2024. – Вып. 3. – 212 c.

Трэці выпуск навуковага перыядычнага выдання прысвечаны актуальным пытанням беларускага і сусветнага нарадазнаўства. У зборніку прадстаўлены пытанні гісторыі этнаграфічных і этналагічных даследаванняў у Беларусі ў ХХ і ХХІ стагоддзях; праблемы матэрыяльнай, духоўнай і сацыяльнай культуры насельніцтва Беларусі і беларускай дыяспары; асаблівасці абрадавай культуры насельніцтва Беларусі і іншых краін, этнаканфесійныя працэсы і культура этнічных супольнасцей на тэрыторыі Беларусі; асаблівасці этнакультурных працэсаў у гісторыка-этнаграфічных рэгіёнах краіны. Асобныя рубрыкі прысвечаны разгляду памежных дысцыплін – этнаэкалогіі і культурнай антрапалогіі. Таксама змешчаны артыкулы, прысвечаныя юбілеям навукоўцаў.

Разлічаны на этнографаў, этнолагаў, антраполагаў, гісторыкаў, краязнаўцаў, выкладчыкаў, аспірантаў, магістрантаў, студэнтаў.

Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні. Вып.11. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 357 с. : іл.

ISSN2411-2763.

Зборнік змяшчае раздзелы: «Даследаванні», «Агляды», «З рукапіснай спадчыны», «Матэрыялы і вынікі палявых даследаванняў», «З Калекцыі фальклорных запісаў», «Юбілеі», «Рэцэнзіі».

Тэарэтычны блок адведзены актуальным пытанням вывучэння народнай казкі і гумару, верша і песеннай творчасці, даследуюцца розныя аспекты абраднасці, сакральнай геаграфіі, асобны акцэнт зроблены на праблемах ідэнтычнасці. Друкуюцца раннія запісы беларускіх народных казак, прыказак.

Зборнік разлічаны на фалькларыстаў, этнолагаў, мовазнаўцаў, мастацтвазнаўцаў, краязнаўцаў, а таксама ўсіх, хто цікавіцца народнай спадчынай.

Белорусское музыкальное искусство современности: композиторское творчество и концертное исполнительство (1980-2020-е годы) / Т.Г.Мдивани [и др.] ; науч. ред. Т.Г.Мдивани ; редкол.: А.И.Локотко (гл. ред.) [и др.] ; Ин-т искусствоведения, этнографии и фольклора им. К.Крапивы. — Минск: Беларуская навука, 2024. — 490 с.

ISBN 978-985-08-3157-6.

Разглядаюцца новыя жанравыя і стылявыя рысы беларускай акадэмічнай музыкі ў іх пераемнай сувязі з традыцыяй, створана панарама сучаснай беларускай кампазітарскай творчасці і ўстаноўлены культуралагічныя падставы канцэртна-выканальніцкага мастацтва ў іх карэляцыі з этыка-эстэтычнай праблематыкай.

Прызначана для прафесійных музыкантаў, студэнтаў, навучэнцаў, аматараў музыкі і ўсіх тых, хто цікавіцца развіццём нацыянальнага мастацтва.

Бразгуноў, А.У. Аўтарская самасвядомасць у беларускім пісьменстве XVI-XVII стагоддзяў / А.У.Бразгуноў / Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т літаратуразнаўства імя Я. Купалы ; навук. рэд. С. С. Лаўшук. — – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 374 с.
ISBN 978-985-08-3158-3.

У манаграфіі разгледжаны працэс станаўлення аўтарскай самасвядомасці ў беларускім пісьменстве эпохі Рэнесансу і барока, калі адбываўся складаны пераход ад сярэднявечных прынцыпаў творчасці да новых форм мастацкага самавыражэння. Даследаванне грунтуецца на багатым шматмоўным літаратурным матэрыяле XVI–XVII стст., прадстаўленым разнастайнымі жанрамі (прадмова, акафіст, хроніка, паэма, дыярыуш, апісанне падарожжа) і аўтарамі (Ф. Скарына, А. Рымша, М. Гусоўскі, Ф. Еўлашоўскі, Я. Цадроўскі, М. К. Радзівіл, А. С. Радзівіл, Т. С. Білевіч і інш.).
Адрасуецца літаратуразнаўцам і ўсім, хто цікавіцца культурай і гісторыяй Беларусі эпохі Рэнесансу і барока.

Граматычны слоўнік дзеяслова / Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа ; уклад.: В. П. Русак [і інш.] ; навук. рэд. В. П. Русак. – Мінск : Беларуская навука, 2024. – 1151 с.

ISBN 978-985-0830-95-1.

Граматычны слоўнік дзеяслова – нарматыўны граматычна-арфаграфічны даведнік, асноўнае прызначэнне якога – адлюстраваць сучаснае словазмяненне дзеяслова, даць поўную сістэму яго марфалагічных форм. Новае выданне слоўніка падрыхтавана з улікам тых тэндэнцый, што праявіліся ў сістэме літаратурнай мовы ў першай чвэрці новага тысячагоддзя. У аснову рэестра слоўніка пакладзены рэестр «Граматычнага слоўніка дзеяслова» 2013 года выдання, які дапоўнены новымі запазычанымі і ўласнабеларускімі словамі, што актыўна выкарыстоўваюцца ў сучаснай моўнай практыцы. Слоўнік змяшчае каля 34 тысяч дзеясловаў. Разлічаны на мовазнаўцаў, выкладчыкаў, настаўнікаў, студэнтаў, вучняў і ўсіх носьбітаў беларускай мовы, якія жадаюць удакладніць свае веды пра напісанне і змяненне дзеясловаў.

Гурко, А. Вікт. Скарбніца Усходу: кітайскія традыцыі ў Беларусі / А. Викт. Гурка. – Мінск: Беларуская навука, 2024. –311 с. : глей. – (Свет вачыма этнолага).

Прадстаўленая ўвазе чытача кніга з'яўляецца дзявятай у серыі "Свет вачыма этнолага" і прысвечана разгляду праблем успрымання элементаў кітайскай культуры ў беларускім грамадстве. Прыводзіцца апісанне элементаў культуры Паднябеснай, якія змяшчаюць у сабе вопыт адной з найстаражытных цывілізацый і нясуць філасофскую глыбіню зразумення свету, грамадства, уласнай сутнасці, а таксама адкрываюць магчымасці эфектыўнай камунікацыі, поспеху ў жыцці, паказваюць шляхі захавання жыццёвага аптымізму, здароўя і даўгалецця.

Кніга адрасавана этнолагам, гісторыкам, студэнтам ВНУ, шырокаму колу чытачоў і ўсім, хто цікавіцца гістарычным развіццём беларуска-кітайскіх адносін і культурнымі традыцыямі Кітая.

Добрая прыказка як да мяшка прывязка: беларускія народныя прыказкі з рускімі і англійскімі адпаведнікамі : іл. выд. / уклад.: В.У.Корсак, З.Ф.Санько ; навук. рэд. А.І.Лакотка ; іл.: Л.Л. і Н.Л.Чырвонцавых, К.-В.Ю.Герасіменка. — Мінск : Беларуская навука, 2024. — 187 с. — (Фальклорныя скарбы Беларусі).

ISBN 978-985-08-3193-4.

У альбоме сабраны як папулярныя, так і больш рэдкія беларускія прыказкі, якія ў сціслай вытанчанай форме выражаюць і захоўваюць шматвяковы гаспадарчы і жыццёвы вопыт народа, яго назіранні і веды, яго філасофію, педагагічныя погляды і правілы. Да кожнай падабраныя рускія і англійскія адпаведнікі, якія дэманструюць універсальнае і спецыфічнае ў кожнай з моў. Тэксты ілюстраваныя адметным відам беларускага народнага мастацтва — выцінанкамі.

Адрасавана шырокаму колу чытачоў.

Иванов, Ю.С. Вечность в секунде : фотоальбом / Ю.С.Иванов ; Национальная академия наук Беларуси, Центр исследований белорусской культуры, языка и литературы. – Минск : Беларуская навука, 2024. – 225 с.

ISBN 978-985-08-3180-4.

Альбом «Вечность в секунде» ўключае падборку найлепшых аўтарскіх здымкаў Юрыя Іванова, фотакарэспандэнта, аўтара шматлікіх альбомаў і выставачных праектаў у Беларусі і за мяжой, лаўрэата прэміі міжнароднага фотаконкурсу World Press Photo.

Для шырокага кола чытачоў.

Выбраныя працы па супастаўляльным даследаванні лексіка-семантычных сістэм блізкароднасных моў / В. Г. Ванкевіч [і інш.]; навук. рэд.: І. В. Елынцава, В. М. Нікалаева ; Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства ім. Якуба Коласа. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 589 с.

Кніга ўключае выбраныя работы па супастаўляльнаму даследаванню семантычных сістэм блізкароднасных моў, падрыхтаваныя супрацоўнікамі аддзела беларуска-рускіх моўных сувязей Інстытута мовазнаўства ім. Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі. Артыкулы надрукаваны ў айчынных і замежных выданнях у перыяд з 2011 па 2023 г.

Рэкамендуецца спецыялістам у галіне семасіялогіі, лексікалогіі, лексікаграфіі, палявой тэорыі і кампаратывістыкі.

Калядка, С. У. Беларуская паэзія ў літаратуразнаўчых даследаваннях іншай паловы ХХ ст. / С. У. Калядка; навук. рэд.: І. В. Саверчанка, А. У. Бразгуноў. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 251 с.
ISBN 978-985-08-3094-4.

У манаграфічным даследаванні прадстаўлены паэталагічныя канцэпцыі беларускіх літаратуразнаўцаў Міколы Арочкі, Алега Лойкі, Дзмітрыя Бугаёва, Рыгора Бярозкіна, Уладзіміра Гніламедава, Рыгора Семашкевіча, Варлена Бечыка, Тамары Чабан. У асобных раздзелах манаграфіі праз зварот да літаратуразнаўчых работ выбітных даследчыкаў асэнсоўваюцца асноўныя эстэтычныя прынцыпы літаратурнай творчасці, вызначаецца ўзровень эстэтычнай дасканаласці паэтычнага твора, крытэрыі яго мастацкасці. Кожны з даследчыкаў прапануе эталоны, нормы, узоры твораў, якія павінны вызначаць абавязковую ўстойлівую сувязь аўтара і чытача, якія і разглядаюцца з пазіцыі іх актуальнасці не толькі для свайго часу, але і для развіцця беларускай паэзіі ў будучыні.
Кніга адрасуецца навукоўцам, выкладчыкам, настаўнікам, студэнтам і ўсім аматарам беларускай літаратуры.

Квилинкова, Е.Н. Молдаване Беларуси: этнокультурная идентичность и интеграция / Е.Н.Квилинкова. – Минск: Беларуская навука, 2024. – 613 с.

ISBN 978-985-08-3160-6

У гэтай манаграфіі ўпершыню ў этналагічнай навуцы вывучаны малдаване Беларусі і асаблівасці іх этнакультурнай ідэнтычнасці. На аснове шырокага палявога матэрыялу прадстаўлены якасны стан малдаўскай этнічнай супольнасці (структура, дыяспары, працэсы міжэтнічнага ўзаемадзеяння, адаптацыі, інтэграцыі), уклад малдаван у сацыяльна-эканамічнае і культурнае развіццё Беларусі. Даследаванне выканана на стыку этналогіі, этнасацыялогіі і культурнай антрапалогіі. Уяўляе цікавасць для спецыялістаў, якія вывучаюць лакальныя групы і дыяспары.

Колединский, Л.В. Видбескъ три стены камены… Очерки политической истории и виталитивной культуры Витебска X—XVII вв. / Л.В.Колединский. – Минск : Альфа-книга, 2024. – 256 с.
ISBN 978-985-7248-44-5.

У кнізе на аснове дадзеных пісьмовых крыніц і вынікаў шматгадовых археалагічных даследаванняў, якія праводзіліся ў гістарычнай частцы горада, разглядаюцца пытанні палітычнай гісторыі і віталітыўнай культуры Віцебска ў X — XVII стст. Кніга разлічана на спецыялістаў і шырокае кола чытачоў.

Кухаронак, Т.І. Святочны час : Народныя звычаі і павер’і ў аповедах беларусаў / Т.І. Кухаронак ; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы. – Мінск : Беларуская навука, 2024. – З11 с. іл.

ISBN 978-985-08-3198-9

У кнізе на багатым фактычным матэрыяле, сабраным падчас фальклорна-этнаграфічных экспедыцый, дадзена комплекснае ўяўленне пра каляндарную звычаёвасць беларусаў як найважнейшую сферу і падсістэму жыццядзейнасці нашага народа, калі кожны абрад, магічнае дзеянне, песня або заклічка мелі на мэце паспрыяць будучаму шчодраму ўраджаю, дабрабыту, моцнаму здароўю. Прадстаўлены ў першую чаргу аповеды вясковых жыхароў, запісаныя ў апошнія 10– 20 гадоў, іх успаміны, уражанні, звязаныя са святамі народнага календара. Аўтарскі тэкст арганічна іх дапаўняе для поўнай характарыстыкі традыцыйных каляндарных святаў, звычаяў, павер’яў і абрадаў беларусаў ў рэгіянальнай разнастайнасці.

Адрасуецца этнографам, фалькларыстам, краязнаўцам, а таксама ўсім, хто цікавіцца культурай роднага краю.

Лексічны атлас беларускіх народных гаворак: аналітычны агляд і даведачна-інфармацыйныя матэрыялы / Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа ; уклад., манаграф. раздзел і інш.: В. М. Курцова. – Мінск : Беларуская навука, 2024. – 537 с.

ISBN 978-985-08-3191-0.

«Лексічны атлас беларускіх народных гаворак: аналітычныя і даведачна-інфармацыйныя матэрыялы» – гэта комплексная навукова-інтэрпрэтацыйная і даведачна-інфармацыйная праца, падрыхтаваная на аснове пяцітомнага лінгвагеаграфічнага даследавання, якое было надрукавана ў 1993–1998 гг. Яна складаецца з бібліяграфічнай часткі, матэрыялы якой прысвечаны асвятленню ролі лаўрэатаў Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь у стварэнні «Лексічнага атласа беларускіх народных гаворак» (ЛАБНГ), манаграфічнага раздзела пра лексічны атлас – гісторыю яго стварэння, структуру, тыпы лінгвагеаграфічных карт і іх асаблівасці, з індэкса слоў, зафіксаваных у пяці тамах атласа, і розных даведачных матэрыялаў – спісаў карт, лексічнага апытальніка, даведачных матэрыялаў аб населеных пунктах, ці сетцы ЛАБНГ, аб правядзенні дыялекталагічных экспедыцый і інш.

Выданне робіць істотны ўклад у тэорыю і практыку лінгвагеаграфічных даследаванняў і будзе цікавым для шырокага кола лінгвістаў. Праца разлічана на даследчыкаў, выкладчыкаў усходнеславянскіх моў, славістаў, а таксама фалькларыстаў, этнографаў, аматараў роднай мовы.

Лакотка, А. І. Штрыхі кажуць: альбом графічных прац / А. І. Лакотка. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 247 с.: іл.
ISBN 978-985-08-3120-0.

У альбоме прадстаўлены графічныя працы, выкананыя аўтарам у розныя гады па матэрыялах экспедыцый і паездак па Беларусі і суседніх краінах. На іх адлюстраваны ўнікальныя помнікі архітэктуры, віды традыцыйных сядзіб і паселішчаў, вуліц мястэчак.
Прадстаўлены ўзоры народнага драўлянага дойлідства: млыны, масты, калодзежы і інш. Вялікая колькасць работ прысвечана роднай прыродзе ў розныя поры года. Бытавыя замалёўкі раскрываюць традыцыйнае асяроддзе пасялення людзей, іх зносіны і інтарэсы.
Адрасаваны шырокаму колу чытачоў.

Мілючэнкаў, С. А. Сельскія паселішчы Беларусі XVI – пачатку XX ст.: гісторыка-этналагічнае даследаванне / С. А. Мілючэнкаў. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 286 с.: іл.

ISBN 978-985-08-3117-0

У манаграфіі даследуецца развіццё сельскіх паселішчаў, характарызуюцца іх тыпы, віды, прасторавая арганізацыя. Разглядаюцца структура сялянскіх сядзіб і панскіх двароў, тыпы драўляных жылых, гаспадарчых, вытворчых і іншых пабудоў. Аналізуецца прадметна-паняційны змест назваў доследных рэалій у пісьмовых крыніцах XVI–XVIII стст. і народных гаворках Беларусі. Кніга багата ілюстравана.

Разлічана на гісторыкаў, этнолагаў, архітэктараў, мастацтвазнаўцаў, лінгвістаў, краязнаўцаў і музейных работнікаў.

Ненадавец, А. М. Лес і чалавек / А. М. Ненадавец, Я. А. Ненадавец. – Беларуская навука, 2024. – 238 с. – (Традыцыйны лад жыцця).

ISBN 978-985-08-3102-6.

Кніга прысвечана адвечнай тэме – узаемаадносінам лесу і чалавека, прыроды і грамадства, асацыюю.шёйся ў будзённым жыцці з ростам чалавека (маленствам, юнацтвам, сталасцю і старасцю), які нібы прымяраецца да навакольных лясоў і пушчаў. Без лесу беларус ніколі сябе не ўяўляў, і пацвярджаецца гэтая глыбокая любоў да лесу.у легендамі і паданнямі, гісторыямі і казкамі, павер'ямі і забабонамі. Так пайшло з даўніх часоў, што лес выступаў не проста суцэльны "зялёнай масай», а быў адухоўленым сябрам чалавека, дапамагаў у жыцці, ратаваў і падтрымліваў у цяжкую хвіліну.

Адрасуецца ўсім тым, хто з любоўю ставіцца да лесу, па-ранейшаму верыць у тое, што ў ім жыве душа, якая абачліва ўспрымаецца.ет ндё тое, што адбываецца навокал…

Пісьмовая спадчына татараў Вялікага Княства Літоўскага і яе гісторыка-культурны кантэкст: зборнік навуковых прац / Цэнтр даследаванняў беларус. культуры, мовы і л-ры НАН Беларусі, Ін-т мовазнаўства; навук. рэд.: І. А. Сынкова, М. У. Тарэлка. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 205 с., [4] л. іл.
ISBN 978-985-08-3174-3.

Зборнік змяшчае артыкулы беларускіх навукоўцаў, прысвечаныя гісторыі і рукапіснай спадчыне татараў ВКЛ, выбітным асобам, невядомым раней пісьмовым помнікам, феноменам нематэрыяльнай культуры.
Кніга разлічана на шырокае кола даследчыкаў (філолагаў, гісторыкаў, культуролагаў), а таксама на ўсіх тых, хто цікавіцца гісторыяй і культурай Беларусі.

Пытанні мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фалькларыстыкі / НАН Беларусі, Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры ; навук. рэд. А.І. Лакотка. — МІнск: Беларуская навука, 2024. — Вып. 35. — 519 с.
ISSN 2221-9919.

У зборніку змешчаны навуковыя артыкулы, у якіх прадстаўлены новыя вынікі даследаванняў, актуальныя для вырашэння сучасных праблем нацыянальнай культуры, – матэрыялы супрацоўнікаў і аспірантаў Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі, вышэйшых навучальных устаноў Беларусі і іншых краін.
Выдаецца ў рамках выканання Дзяржаўнай комплекснай праграмы навуковых даследаванняў на 2021–2025 гг. «Грамадства і гуманітарная бяспека беларускай дзяржавы» (падпраграма «Культура і мастацтва»). Частка артыкулаў прадстаўлена ў рамках Праграмы навуковага супрацоўніцтва Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі і Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь.
Адрасуецца спецыялістам у галіне гуманітарных навук, выкладчыкам і студэнтам, усім, хто цікавіцца дадзенай праблематыкай.

Рамішэўскі, К. І.Фронтовые кинодокументалисты – создатели кинолетописи освобождения Беларуси : биофильмографический справочник / К. І. Рамішэўскі. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 231 с. : глей.

ISBN 978-985-08-3144-6.

У даведнік уключаны звесткі аб 70 стваральніках франтавага кіналетапісу - кінадакументалістах, начальніках франтавых кінагруп, арганізатарах кінахронікальнага працэсу, якія ўнеслі істотны ўклад у стварэнне маштабнага кіналетапісу вызвалення Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.Значная частка звестак публікуецца ўпершыню.

Прыведзеныя ў даведніку звесткі аб знятых кінадакументалістамі рэпартажах і нарысах закліканы выступіць метадалагічнай падставай для фарміравання маштабнага фонду экранных дакументаў «Кіналетапіс вызвалення Беларусі, 1941–1945».

Руская мова ў сучаснай білінгвальнай прасторы: зб. навук. ст. / рэдкал.: І. В. Елынцава (навук. рэд.) [і інш.] ; Нац. акад. навук Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства ім. Я. Коласа. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 320 с.

У зборнік уключаны матэрыялы дакладаў, у якіх разглядаюцца актуальныя пытанні сучаснага стану і развіцця рускай мовы, праблемы функцыянавання рускай мовы ва ўмовах білінгвізму, праблемы супастаўляльных даследаванняў рускай мовы з нацыянальнымі мовамі, пытанні лексікалогіі і лексікаграфіі, семантыкі, марфемікі і словаўтварэнні і г.д. , а таксама тэарэтычныя і практычныя праблемы методыкі выкладання рускай мовы ў школе і ВНУ і пытанні навучання рускай мове як замежнай.

Разлічаны на навуковых супрацоўнікаў, выкладчыкаў, аспірантаў і ўсіх, хто цікавіцца праблемамі ў галіне русістыкі і двухмоўя.

Саверчанка, І. В. Нараджэнне легенды: Беларусь у IX–XV стагоддзях / І. В. Саверчанка; Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры, Інстытут літаратуразнаўства імя Янкі Купалы. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 390, [2] с.

ISBN 978-985-08-3112-5.

У даступнай форме раскрыты вытокі, зараджэнне і фарміраванне беларускай народнасці ў IX–XV стст. Прасочана ўзнікненне першых дзяржаўных утварэнняў на беларускай зямлі. Асветлена гераічная барацьба са знешнімі ворагамі – качавымі плямёнамі, германскімі крыжакамі і мангола-татарамі.

Вызначана роля выбітных гістарычных асоб, раскрыты іх уплыў на аб’яднальныя працэсы ў дзяржаве. Паказана значэнне вуснай народнай творчасці, пісьменства і літаратуры ў духоўна-культурным збліжэнні протабеларускіх плямёнаў і ўмацаванні ідэнтычнасці.

Разлічана на шырокае кола чытачоў.

Слоўнік беларускай мовы / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа ; уклад. В. П. Русак [і інш.] ; навук. рэд. В. П. Русак. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 915 с.

ISBN 978-985-08-3088-3

Найбольш поўнае акадэмічнае выданне слоўніка падрыхтавана з улікам моўнай практыкі і тых тэндэнцый, што праявіліся ў сістэме літаратурнай мовы ў першай чвэрці новага тысячагоддзя. У аснову рэестра слоўніка, які ўключае каля 150 тыс. слоў, кладзены рэестр "Слоўніка беларускай мовы" 2012 года выдання, дапоўнены лексікай, што ўвайшла ва ўжытак у апошнія дзесяцігоддзі, а таксама лексікай, якая можа выклікаць цяжкасці пры нарматыўным напісанні.

Разлічаны на мовазнаўцаў, настаўнікаў беларускай мовы, выкладчыкаў і студэнтаў філалагічных факультэтаў, журналістаў, пісьменнікаў, рэдактараў і ўсіх, хто карыстаецца беларускай мовай.

Сучасныя праблемы анамастыкі : зборнік навуковых артыкулаў / НАН Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа ; навук. рэд. І. Л. Капылоў. – Мінск : Беларуская навука, 2024. – Вып. 2. – 140 с.

Увазе чытача прапануецца другі выпуск зборніка навуковых артыкулаў «Сучасныя праблемы анамастыкі», заснаванага ў 2022 г. Ён сфарміраваны на аснове дакладаў, зробленых падчас Міжнароднай навуковай канферэнцыі «Сучасныя праблемы анамастыкі», якая адбылася 13–14 верасня 2023 г. у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа. У канферэнцыі прынялі ўдзел прадстаўнікі навуковых арганізацый і ВНУ Беларусі (Брэст, Віцебск, Гомель, Мазыр, Мінск), Расіі (Варонеж, Кастрама, Смаленск), Прыднястроўя (Ціраспаль).

Чорны, К. Збор твораў. У 12 т. Т. 2. Апавяданні, 1926–1931 / Кузьма Чорны; навук. рэд. А. А. Васілевіч ; падрыхт. тэкстаў і камент. В. У. Карачун ; Нац. акад. навук, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т літаратуразнаўства імя Янкі Купалы. – Мінск : Беларуская навука, 2024. – 447 с.: іл.
ISBN 978-985-08-3165-1.

Во второй том научно комментируемого собрания сочинений классика белорусской литературы Кузьмы Чорного (1900-1944) вошли рассказы 1926-1931 гг.

«Шчаслівы, што пяю цябе, Радзіма…» : зб. навук. арт. : да 110-годдзя з дня нараджэння народнага паэта Беларусі акадэміка Максіма Танка і да Дня народнага адзінства / Нац. акад. Беларусі, Цэнтр даслед. беларус. культуры, мовы і літ., Ін-т літаратуразнаўства імя Я. Купалы ; уклад. К. В. Часнакова; навук. рэд.: У. В. Гніламедаў, М. У. Мікуліч. – Мінск: Беларуская навука, 2024. – 201 с.

ISBN 978-985-08-3109-5.

У зборніку даследуюцца жыццё і творчасць Максіма Танка. Аўтары прасочваюць працэс фарміравання творчай індывідуальнасці паэта-рэвалюцыянера, паэта-франтавіка, паэта-патрыёта, паэта-гуманіста, раскрываюць своеадметнасць духоўна-філасофскага зместу яго асобы, глыбіню і арыгінальнасць ідэйна-мастацкіх пошукаў, спецыфіку творчага майстэрства. Танка на развіццё з учаснай беларускай паэзіі.

Адрасуецца літаратуразнаўцам, выкладчыкам і студэнтам, вучням, усім, хто цікавіцца беларускай інтэлектуальна-творчай спадчынай.

Публікацыі 2023 Публікацыі 2025